Thialf heet voortaan Nieuw Thialf. Een ingrijpende vernieuwbouw van de vermaarde schaatstempel in Heerenveen heeft geresulteerd in een eigentijdse en toekomstbestendige accommodatie voor topsporters, recreanten en toeschouwers die (niet onbelangrijk) ook weer perspectief biedt op schaatsrecords.
Door de komst van nieuwe overdekte banen, waaronder de hooglandbanen in Calgary en Salt Lake City, is Thialf zo’n tien jaar geleden zijn status als snelste baan ter wereld kwijt geraakt. Het laatste wereldrecord dateert van 2008. Sinds dat jaar circuleren al plannen voor nieuwbouw van het stadion op een andere locatie. Begin 2012 kiest een meerderheid van Provinciale Staten van Friesland voor vernieuwing van het bestaande Thialf op de huidige locatie. Deze ‘vernieuwbouw', een mix van nieuwbouw en renovatie, treft Friesland aanzienlijk minder in de portemonnee: zo’n twintig miljoen euro in plaats van grofweg honderd miljoen voor een nieuw stadion.
Hierop schrijven de opdrachtgevers – Provincie Friesland en Gemeente Heerenveen – een tender (UAV-GC) uit die wordt gewonnen door een team van Ballast Nedam, met Zwarts & Jansma Architecten en Aronsohn Constructies raadgevende ingenieurs als de ontwerpende disciplines.
Het plan van het team voorziet in behoud van een groot deel van de bestaande bebouwing uit 1967; een ontwerp van Architectenburo Van der Zee & Ybema, nu Alynia Architecten Harlingen.
Alleen het bestaande tweelaagse entreegebouw en het eveneens tweelaagse ‘tussenlid’ hebben plaats gemaakt voor nieuwbouw. Het tussenlid is het gebouwdeel met onder meer kleedruimten, gelegen tussen de schaatsbaan en de ijshockeyhal. De ijshockeyhal is geheel ongemoeid gebleven.
De 400 m baan heeft in de loop der jaren al de nodige aanpassingen ondergaan, zoals de vervanging van de ijsvloer en de aanleg van een tunnel vanaf de ijsvloer naar het tussenlid met kleedkamers in 2001. In 1986 en ’87 zijn betonnen tribunes met een verdiepingvloer en een stalen dak toegevoegd. Sindsdien staat de ijsbaan te boek als binnenbaan. Ook nu heeft de 400 m baan weer enkele ‘stevige’ ingrepen ondergaan. De bestaande constructies en bouwdelen zijn echter zoveel mogelijk hergebruikt.
In de 400 m wedstrijdhal zijn de topvloer en isolatie van de ijsbaan vernieuwd en is een nieuwe tunnel aangelegd vanuit het midden van de ijsvloer tot onder de tribune aan de westzijde. Ook zijn de ruimten onder de tribune aangepast en uitgebreid. Aan drie kanten (zuid, west en noord) van de tribune is de bestaande (eerste) verdiepingvloer uitgebreid. De gehéle tribune heeft over een breedte van 12 m een nieuwe (tweede) verdiepingvloer én een nieuw dak gekregen.
Van de bestaande dakconstructie is het middendeel met zijn sierlijke hele en halve lensliggers volledig in tact gebleven. Dit middendeel steunt aan de buitenzijden af op staafwerkconstructies in de randzones. Uit deze randconstructies zijn de boomliggers en trekstaven weggenomen en vervangen door (deels dubbele) vakwerkliggers zodat de nieuwe tweede verdiepingvloer optimaal kan worden gebruikt en vanaf deze vloer ruim zicht is op de ijsbaan.
De nieuwe dakconstructie is gemonteerd nog voordat de oude dakconstructie is gedemonteerd. De oorspronkelijke constructie bleef in tact om het te handhaven middendeel van het dak (met de lensliggers) te ondersteunen, terwijl de vakwerkliggers van het nieuwe dak (zonder tijdelijke stempels) op de bestaande randpylonen en op nieuwe gevelkolommen werden opgelegd. Het nieuwe dak kwam hierdoor geheel ‘los’ om en over het bestaande dak heen te liggen.
In deze overgangssituatie is het schaatsseizoen 2015-2016 in Thialf verreden. Daarna is de belasting uit het middendeel van het dak met behulp van vijzels gedoseerd overgebracht naar de nieuwe dakconstructie in de randzones, het oude dak gedemonteerd en het nieuwe verder afgebouwd.
Met de oude dakconstructie is ook de bestaande luchtbrug verdwenen. Deze constructie van driedimensionale vakwerken droeg het dakdeel boven de brede transportdoorgang, maar vormde een hindernis voor het optimaal gebruik van de eerste verdiepingvloer.
Het nieuwe entreegebouw (wederom tweelaags) is uitgevoerd als staalskelet met kanaalplaatvloeren op stalen liggers, omwille van de grote kolomvrije overspanningen. Waar dat nodig is voor de installatietechniek, zijn geïntegreerde stalen liggers ingezet. Het dak bestaat uit stalen liggers met stalen dakplaten. De dakdelen waarop de installaties komen, hebben een vloer van kanaalplaten.
De vernieuwbouw is compleet met een andere ‘look’. Rondom de wedstrijdhal is een nieuwe huid gedrapeerd van witte composietplaten met ijskristalpatronen. De composietplaten zitten gelijmd op zwart gecoate stalen sandwichpanelen. Het nieuwe dak is bekleed met ruim 14.000 m2 warmdak-profielplaten.
Het ‘Nieuwe Thialf’ is in oktober 2016 opgeleverd, zoals gepland aan de vooravond van het schaatsseizoen 2016-2017.
In het Nieuwe Thialf draait alles om het ijs en de schaatsers, om het zien en ervaren van het schaatsen en de interactie tussen topsporters, breedtesporters en het publiek. Niet alleen de tribune, maar ook horeca, hospitalityruimten, kantoren en de trainingsfaciliteiten zijn rondom het ijs gepositioneerd. Bovendien zijn de functies zo ook logisch geordend.
Het vernieuwde complex is bruikbaar voor de grote schaatsevenementen en voor de ‘dagelijkse’, meer kleinschalige meetings. Dankzij de vrij indeelbare en herindeelbare plattegronden en de doordachte installatietechnische zonering is het nieuwe Thialf eenvoudig geschikt te maken voor andere gebruiksvormen en functies dan alleen het schaatsen.
Tijdens de schaatshappenings worden de toeschouwers via een trappenlandschap naar de eerste verdieping van de publieke tribune geleid, separaat van de hospitality-gasten. Zij komen binnen via de entree op de begane grond. De scheiding voorkomt kruisende bezoekersstromen en houdt de schaal en afmetingen van het entreegebouw met de stijgpunten beperkt. De verbindende schakel voor alle bezoekers is de omloop bovenaan de tribune. De omloop ontsluit de gehele tribune en biedt plaats aan uitgiftepunten en ontmoetingsplekken voor het publiek. De glazen pui zorgt voor het zicht op de schaatsbaan.
Het Nieuwe Thialf voorziet goeddeels in de eigen energiebehoefte. Op de daken liggen daartoe in totaal 5.000 zonnepanelen. De warmte uit de vriesmachine die voorheen naar buiten werd geblazen, wordt nu gebruik om de gehele hal te verwarmen. Verdere energiebesparing komt voor rekening van de opslag van warmte en koude in een natuurlijke zandlaag in de bodem. Telt daarbij op de energiezuinige verlichting en probate isolatie en het vernieuwde complex verbruikt slechts de helft van de energie die vóór de vernieuwbouw werd verbruikt. En dat terwijl het Nieuwe Thialf meer m2 en m3 telt. Het streven is dat Thialf in 2020 geheel op zelf opgewekte, duurzame energie draait.
openstelling: november 2016 • oplevering: oktober 2016 • start bouw: eind 2014 • opdracht: Provincie Friesland en Gemeente Heerenveen • architectuur: Zwarts & Jansma Architecten • constructief ontwerp: Aronsohn Constructies raadgevende ingenieurs • hoofduitvoering: Ballast Nedam • staalconstructies: Hutten Metaal • installaties (e): Croon Installatietechniek • gevels en daken: SAB (stalen sandwichpanelen (SAB-Carrier met Colorcoat Prisma Black), warmdak-profielplaten (SAB 158R/750) • afbouw: M.S.P. Dak en Wand • Afbeeldingen: Marco Lubbers – Catchyourmoment, Roy Klompmaker, Zwarts & Jansma, Omrop Fryslan, Douwe Bijlsma en Thialf • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), december 2016