De Rotterdamse Maasvlakte 2 is nu de uitgelezen bestemming voor een uitje. Sinds april van dit jaar kan het brede publiek terecht in Portlantis om de verschillende facetten en aspecten van de Rotterdamse haven te leren kennen en ‘ervaren’. Het gebouw zelf, naar ontwerp van MVRDV, is een belevenis op zich.
Portlantis neemt de bezoekers mee op een onderhoudende reis door het grote, veelvormige haven- en industriegebied van Rotterdam. Hoe is 't gebied ontstaan, wat speelt er zich op dit moment af en hoe gaat ’t er naar verwachting in de toekomst uitziet?
Het gebouw biedt ruimte aan een permanente tentoonstelling van de hand van Herman Kossmann, die meerdere verdiepingen beslaat. Daarnaast is plek vrijgemaakt voor restaurant, winkel en kantoorruimten. Via de lift óf de grote trap buiten het gebouw zijn de verdiepingen en het ruime dakterras bereikbaar. Hier heeft de bezoeker 360º zicht over strand, duin, zee en de omliggende havenactiviteiten.
Om de bereikbaarheid en functionaliteit van het gebouw verder te vergroten, zijn (of worden) rondom Portlantis looppaden, wegen, parkeerplaatsen en een evenementenplein met buitentribune aangelegd. Het gebouw ligt op de uiterste westpunt van de haven en dat maakt ‘t een logische vertrek- en aankomstlocatie voor haventours per bus of ferry. Portlantis fungeert als de (grotere) opvolger van het bezoekers- en informatiecentrum FutureLand. Ook het EIC Mainport Rotterdam neemt haar intrek. Dit educatiecentrum voor scholieren en studenten is nu nog gevestigd op Landtong Rozenburg.
Het gebouw zelf is evenzeer een bezienswaardigheid: geformeerd uit vijf gestapelde bouwlagen die steeds ten opzichte van elkaar een slag verdraaid liggen. Hierdoor biedt elke verdieping een eigen oriëntatie en zicht op de omgeving. Zo kijkt het café op de begane grond uit op het duinlandschap en het restaurant op de vierde verdieping over de Noordzee.
Over de tussenliggende drie verdiepingen strekt de tentoonstelling zich uit. Elk van deze verdiepingen heeft een eigen uitzicht dat aansluit bij het deelthema van de expo op die verdieping. Het hart van de expositie is een enorme kinetische sculptuur in het atrium dat alle belangwekkende elementen van de haven van Rotterdam verenigt. Voor het ‘wow-effect’ onder de bezoekers gaat de sculptuur voorbij de gebouwentree nog schuil achter een gesloten draaideur. En wanneer die opendraait…
Alle verdiepingen worden ontsloten via liften en een opvallende stalen buitentrap die om het gelede volume heen meandert. De gevels van het ervaringscentrum zijn opgebouwd uit stalen sandwichpanelen, onderbroken door glazen vliesgevels. De panelen hebben een dikte van 150 mm waardoor ze stijf genoeg zijn om, waar nodig, (verticaal) een volledige verdieping te overspannen zonder dat visueel storende hulpconstructies aan de binnenzijde nodig zijn.
Aan de buitenzijde hebben de panelen een ‘mini-micro’-profilering, een minuscuul werkje dat de gevel nét dat gewenste accent geeft. Buiten zijn de panelen afgewerkt met een pvdf- en een clearcoating. In het interieur blijven ze ook in het zicht, maar dan gecoat in een meer huiselijke kleur grijs.
De draagconstructie van Portlantis is een staalskelet met staalplaat-betonvloeren. Deze keuze is ingegeven door de contracteis dat de gehele constructie gemakkelijk te demonteren moet zijn. Hierdoor kan het gebouw later, indien nodig, worden verplaatst of op onderdelen worden hergebruikt in nieuwe projecten. De gevelpanelen gaan dan volgens afspraak terug naar de leverancier. Zelfs de fundering (zonder betonnen palen) kan worden verwijderd.
Inherent aan de gemakkelijke demontage is de gemakkelijke montage van de constructies. Dat heeft zich onder meer uitbetaald in een korte bouwtijd van 15 maanden.
Portlantis bevindt zich in een industriegebied en direct aan zee: een ‘agressieve omgeving’ waar zand, stof, vocht, zout en vuil vrij spel hebben. De staalconstructie is effectief langdurig beschermd tegen deze ‘belastingen’ en bijbehorende risico’s op corrosie dankzij toepassing van een duplexsysteem. Het staal is verzinkt én voorzien van een (poeder)coating. Daarbij werken de beide beschermingslagen onderling samen. De verflaag beschermt de zinklaag. En de zinklaag verhindert de vorming van corrosie ónder de verflaag.
Naast circulair is het gebouw ook ENG (een Energie Neutraal Gebouw), mede dankzij de compactheid van het gebouwvolume, efficiënte isolatie en de eigen groene-energievoorziening uit 266 zonnepanelen en een eigen windmolen.
Locatie: Prinses Maximaweg 301, Maasvlakte 2, Rotterdam • Omvang: 3.533 m2 • Opening: april 2025 • Start bouw: mei 2023 • Opdracht: Havenbedrijf Rotterdam • Projectontwikkeling: EIC Mainport Rotterdam • Architectuur: MVRDV • Constructief ontwerp: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Adviezen bouwfysica en duurzaamheid: Nelissen • Adviezen bouwkosten: Laysan • Uitvoering: Van der Ven • Staalconstructies, trappen en vloermontage: Van Sluisveld Group • Levering stalen gevelpanelen en staalplaat-betonvloeren: Kingspan • Ontwerp tentoonstelling: Kossmanndejong • Foto's: Ossip van Duivenbode, MVRDV • Foto's uitvoering: Havenbedrijf Rotterdam, Van Sluisveld Group • Redactie: Arend Dolsma, Bouwen met Staal (april 2025)