De LocHal is een monumentale loods uit 1932, waar de lokale beroepsbevolking decennia lang heeft gesleuteld aan treinen, wagons en rijtuigen. Het collectief Braaksma & Roos Architecten, CIVIC Architects, Inside Outside en Mecanoo Architecten heeft de hal getransformeerd tot een tweede thuis voor de Tilburgers. Behalve de bibliotheek biedt de LocHal nu horecafaciliteiten, vergader-, congres- en feestruimten, exposities van kunst en cultuur en een panoramische uitzicht over de binnenstad.
De Bibliotheek Midden-Brabant, overgekomen uit een pand aan het Tilburgse Koningsplein, neemt het leeuwendeel van de 9.500 m2 grote hal in beslag. Zo’n 4.000 m2 is toebedeeld aan een enorme boekenverzameling, leer- en experimenteerruimten (lab’s) en een presentatiepodium. Al iets eerder streek Seats2meet in de LocHal neer. Dit evenementenbureau heeft zo’n 2.000 m2 afgenomen om aan derden te verhuren als ruimte voor vergadering, congres of feest. Ook heeft kunstkenniscentrum Kunstloc Brabant haar intrek genomen.
Aan de wieg van de transformatie staat een collectieve prestatie. Braaksma & Roos en CIVIC (The Cloud Collective) maakten het renovatie-ontwerp, Mecanoo het interieurontwerp. Inside Outside en het Textielmuseum tekenen gezamenlijk voor de gebouwhoge en 45 m brede gordijnen waarmee de hal naar wens in kleinere en grotere activiteitenruimten is op te delen. De gordijnen dragen bovendien bij aan het huiskamergevoel in de enorme, 12 m hoge loods. Met de verrijdbare tafels en boekenkasten kunnen bezoekers hun eigen ruimte creeëren, om te lezen, werken, ontmoeten, overleggen. De bibliotheek beslaat een deel van de begane grond en een nieuwe verdiepingvloer, onderling verbonden via een brede trap in het midden van het gebouw. Deze houten trap is tevens als tribune te gebruiken.
De transformatie van de LocHal maakt deel uit van de veelomvattende herontwikkeling van de ‘Spoorzone’ tot centrum voor kunst, cultuur, kennis en ondernemerschap. Het omvangrijke gebied, pal achter het treinstation van Tilburg, was zo’n 150 jaar lang het domein van onderhoud en reparatie van locomotieven, wagons en andere rijtuigen. De ruggengraat van het gebied wordt gevormd door een netwerk van sporen met daaraan gekoppeld een gevarieerde serie fabrieken, loodsen en werkplaatsen. Deze gebouwenserie beschrijft de ontwikkeling van de industriële architectuur gedurende de eerste decennia van de vorige eeuw: van gebouwen uit de beginjaren, opgebouwd uit stalen of houten spanten en bakstenen gevels, tot gebouwen uit de jaren ’30 met een stalen draagconstructie en glazen invullingen.
De LocHal werd in 1932 gebouwd als een zogeheten transversale loods. De locomotieven konden op een rolwagen overdwars naar binnen worden gereden. De rolwagen maakte het mogelijk de locomotieven zijdelings te rangeren. De geklonken staalconstructie van de hal gaat samen met een dakbekleding van betonelementen, afgewisseld met lichtstroken en hoge gevels van glas in ranke stalen kozijnen. Door de lichtstroken en glasgevels vindt het daglicht gemakkelijk zijn weg door de diepe en hoge hal.
De LocHal staat sinds juli 2015 te boek staat als gemeentelijk monument, samen met de naburige Koepelhal-Wagenmakerij (drie hallen), de Smederij (twee hallen), het Ketelhuis en de Houtloods. De Polygonale loods en de Deprez-machinefabriek kregen deze beschermde status al eerder. Het Deprez-gebouw uit 1884 werd in 2010 onder aanvoering van Architectenbureau J. van Stigt omgevormd tot cultuur- en bedrijfsverzamelgebouw.
Tijdens de renovatie is de authentieke constructie in tact gebleven. Slechts enkele onderdelen zijn gerestaureerd. De nieuwe staalconstructies van de trappen en verdiepingvloeren in de hal staan onafhankelijk van de oude halconstructie. Dit landschap eindigt op de bovenste verdieping bij een nieuwe staalconstructie die aan de bestaande zuidgevel ‘hangt’. De constructie biedt plaats aan overdekte, publieke wintertuin met uitzicht over het spoor en de binnenstad. Dit ‘stadsbalkon’ werkt tevens als overkapping van de entreezone van de LocHal.
Locatie: Burgemeester Brokxlaan (Spoorzone013), Tilburg • Omvang: 11.200 m2 • Start ontwerp: 2014 • Start bouw: januari 2017 • Opening (bibliotheek): januari 2019 • Opdracht: Gemeente Tilburg • Architectuur: Braaksma & Roos en CIVIC Architects • Interieurontwerp (bibliotheek en kantoor): Mecanoo Architecten • Textiel: Inside Outside/Petra Blaisse m.m.v. Textielmuseum • Uitwerking architectuur: VDNDP bouwingenieurs • Bouwmanagement: Stevens van Dijck • Constructief ontwerp, installatieontwerp, ontwerp licht en bouwfysica, advisering bouwfysica, brand en duurzaamheid: Arup (Amsterdam) • Uitwerking constructie: F. Wiggers ingenieursbureau • Uitwerking bouwfysica, brand en akoestiek: ABT Wassenaar Hoofduitvoering (o.b.v. Design & Build): Binx Smartility • www.spoorzone013.nl • Braaksma & Roos Architectenreportage Omroep Tilburg (vimeo, juni 2018) • Civic Architects - LocHal Public Library (vimeo, april 2019) • Afbeeldingen: Gemeente Tilburg, Braaksma & Roos Architecten / Frans Parthesius, 3D Studio Prins, Mecanoo Architecten/Ossip van Duivenbode en Civic Architects / Stijn Bollaert • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), januari 2019