De Hallen staat voor de inspirerende herbestemming van de ruim 100 jaar oude tramremise tot centrum van cultuur, media en ambachten.
Het project is bekroond met de Pieter van Vollenhovenprijs 2015, de jaarlijkse prijs voor herbestemming van monumenten, een Europa Nostra Prijs 2015 van de EU voor cultureel erfgoed én de NRP Gulden Feniks 2015 in de categorie Transformatie. ‘Dit project in de Kinkerbuurt in Amsterdam heeft zijn effect tot ver in de wijk en stad’, aldus de Gulden Feniks-jury. ‘Het is een prachtig voorbeeld van burgerparticipatie én toont hoe een gedreven man en vrouw iets groots voor elkaar kunnen krijgen.’
De jury doelt op architect André van Stigt en zijn (levens)partner Jet van den Heuvel. Zij richtten samen de Stichting TROM (TramRemise OntwikkelingsMaatschappij) op en regelden daarbinnen het draagvlak onder de buurtbewoners, de financiering van de renovatie en de exploitatie van het vernieuwde complex. Naast deze ontwikkelingstaken verzorgde André van Stigt ook het ontwerp van de renovatie, te beginnen met een zorgvuldige inventarisatie en analyse van de kwaliteiten van de bestaande bebouwing. Want, vindt Van Stigt: ‘Je moet eerst goed luisteren naar wat een gebouw je te vertellen heeft. Dat voorkomt verkeerde beslissingen.’
Het complex bestaat uit tien geschakelde hallen, elk 75 tot 100 m lang. Vanaf 1908 werden hier de Amsterdamse trams gestald en onderhouden. In 1996 kwamen de hallen leeg te staan. Met zijn ontwerp blies Van Stigt het complex nieuw leven in mét behoud van de oorspronkelijke architectuur en constructies. De bestaande bouwkundige componenten en details zijn zoveel mogelijk in tact gelaten óf teruggebracht in een authentieke uitvoering. Zo zijn de zadeldaken na herstel van dakbeschot en aanbrengen van isolatie opnieuw met de oude kruispannen bedekt. Wél is het enkele draadglas in de nokken vervangen door zon- en geluidwerend dubbel glas. De buitengevels zijn aan de binnenzijde thermisch en akoestisch geïsoleerd met voorzetwanden van gipskarton met glaswol bekleding.
De beeldbepalende kapconstructies blijven behouden én in het zicht. Het dakisolatiepakket is óp en niet onder het dak geplaatst, waardoor de originele Polonceau-spanten bekijks kunnen blijven trekken. Met de slanke stalen kapspanten, vernoemd naar de Franse ingenieur, zijn grote ruimten vrij te overspannen. Ze zijn opgebouwd uit ‘stijve’ driehoeken van drukstaven (haaks op de spantbenen) en trekstaven. In de Hallen rusten de spanten via hardstenen blokken op gemetselde muurdammen. De spanten in hal 1 vormen de uitzondering: hier zijn vakwerkliggers toegepast.
De authentieke staalconstructies behoefden geen brandwerende bekleding en ook een opdeling van de oorspronkelijke ruimten in brandcompartimenten bleek niet nodig. Dankzij de sprinklerinstallatie voldoet het complex in zijn nieuwe ‘bijeenkomstfunctie’ zonder verdere maatregelen aan de brandveiligheidseisen.
In het geringe energieverbruik van De Hallen is voorzien door de bouwkundige isolatie te combineren met lage-temperatuurverwarming (met vloerverwarming en -koeling) en WKO. De verwachte CO2-reductie bedraagt 340 ton per jaar. Mede hierdoor ontving het project bij oplevering in oktober 2014 het certificaat ‘Excellent’, de eennahoogste waardering (vier sterren) in BREEAM.
Locatie: Tollensstraat/Bellamyplein, Amsterdam • Bouwjaar: 1901–1903/1914 • Start renovatie: januari 2013 • Oplevering: december 2014 • Opdracht: Tramremise Ontwikkelings Maatschappij (TROM) • Architectuur: Architectenbureau J. van Stigt • Constructief ontwerp: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Advies installaties: AWV Dordrecht • Advies bouwfysica en brandveiligheid: Peutz • Uitvoering: Bouwcombinatie Strukton/De Nijs • Foto’s: De Hallen en Architectenbureau J. van Stigt • Meer over De Hallen: dehallen-amsterdam.nl/het-gebouw/ • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), juli 2015